—Paylı mülkiyet ya bir veya birkaç paydaş için sona erer ya da bütün paydaşlar için ortadan kalkar.

Paylı mülkiyetin bir veya birkaç paydaş için sona ermesi

—Paylı mülkiyetin bir veya birkaç paydaş için paylı mülkiyetin sona ermesi şu şekilde olur:

Payın devri yoluyla:

—Devir rızai şekilde ya da cebri icra yoluyla olabilir.

Bir paydaşın mahkeme kararı ile paydaşlıktan çıkarılması:

—Bir paydaşın paydaşlıktan çıkartılmasına ilişkin kurallar kıyas yoluyla intifada da, diğer ayni haklarda da, şerh edilmiş ayni haklarda da uygulanır.

Çıkarılmanın koşulları;

1. Bir paydaşın veya paydaşın sorumlu olduğu şahısların davranışları olması gerekir.
   ÖRNEK: Aile bireylerinin diğer paydaşlara kötü davranışlar sergilemesinden paydaş sorumlu olur.
   ÖRNEK: Paydaşın hayvanının diğer paydaşlara zarar vermesi, paydaşın zarar vermesidir.
   ÖRNEK: Paydaşın çalıştırdığı şahısların davranışları da paydaşın sorumluluğundadır.
   ÖRNEK: Paydaşa bir kez gelmiş misafirin davranışı paydaşa yüklenemez.
   ÖRNEK: Paydaşın müşterileri, paydaşın izin verdiği için kötü hareketler sergilemeyi alışkanlık haline getirmişse bundan paydaş sorumludur. Misal paydaş izin verdiği için her gelen müşterinin sigara içmesi.
2. Paylı mülkiyet düzenini ağır şekilde ihlal edici davranış olmalıdır.
   —Paylı mülkiyet düzenini koruyan kurallar vardır. Bu kuralların ağır şekilde ihlal edilmiş olması gerekir. Bu kurallar Medeni Kanun kurallarıdır.
   —>Eğer yönetim ve yararlanma anlaşması yapılmışsa yönetim ve yararlanma anlaşması
   —>Paydaşların almış olduğu yönetim kararlarıdır.
   —Neyin ağır ihmal olduğunu belirlemek hakimin takdir yetkisindedir.
   ÖRNEK: Paydaşın ortak giderlere katılma yükümlülüğünü her zaman ihlal etmesi ağır suretle ihlaldir ama bir iki kere geç ödeme yapılması ağır suretle ihlal değildir.
   ÖRNEK: Paydaşın kendi evinin içinden geçen kolonu kırıp oraya raf yapması ağır ihlaldir. Çünkü kolon kesilince binanın sağlamlığı tehlikeye atılmış olur.
   ÖRNEK: Balkonun tamamen kapatılıp odaya çevrilmesi ağır ihlaldir.
   ÖRNEK: Salgın hastalık üretme kapasitesi olan bir hayvanın ya da saldırgan bir hayvanın ortak alanda beslenmesi ağır ihlaldir.
3. Paylı mülkiyet düzenini ağır şekilde ihlal edici davranış çekilmezlik oluşturmalıdır.
   —Ağır ihlal genelde çekilmezlik yaratır ama bazı davranışlar dışarıdan bakıldığında ağır olarak gözükmesine rağmen paydaşlar arasında bu normal bir hareket haline gelmişse burada çekilmezlikten bahsedilemez.
   —Kanun bütün paydaşlar için çekilmezlik kriterinin oluşmasını aramamaktadır. Ancak yargı uygulamasında ve doktrinde de ağırlıklı olan görüşe göre, paydaşların büyük bir çoğunluğu veya tamamı için çekilmezlik olmalıdır. Bu yaklaşıma itiraz edilir çünkü bir paydaşın can ve mal güvenliğinin tehlikeye sokulması çekilmezlik durumunu yaratır ve bu çekilmezlik oluşturan paydaşın paydaşlıktan çıkarılması için yeterli olmalıdır.
   ÖRNEK: Apartmanda herkes hayvan besliyorsa veya paydaşlıktan çıkartılması düşünülen paydaşın köpeğini beslemesine diğer paydaşlar yardım ediyorsa her ne kadar can ve mal güvenliği için tehlike oluşsa da çekilmezlikten bahsedilemez.
   ÖRNEK: Apartmandaki herkes balkonunu kapatmışsa çekilmezlikten bahsedilemez.
   ÖRNEK: Diğer paydaşlar da ortak giderlere katılmıyor, katılmama durumları sıkça oluyor ise çekilmezlik yoktur.
4. Mahkemeye başvurmak gerekir.
   —Pay ve paydaş çoğunluğuyla dava açılmasına ilişkin karar alınmalıdır. Bu çoğunluğun birlikte dava açma zorunluluğu yoktur. Paydaşlardan bir tanesi dahi bu davayı açabilir.
   ÖRNEK: A, B, C, D ve E isimli 5 kişiden oluşan paylı mülkiyet birliği vardır. A, B ve C, E’ye karşı paylı mülkiyetten çıkarılmasına ilişkin dava açılmasına karar vermiştir. Bu durumda sadece A veya A-B veya A-B-C dava açabilir. D, dava açabilir mi? Tartışılır ama E’den taraf olan bir kişinin E’ye karşı dava açması dürüstlük kuralına aykırıdır diyebiliriz.

Terk yoluyla:

—Bir paydaş payından feragat ederse paylı mülkiyeti sona erer. Diğer paydaşların ise payı artar. Diğer paydaşlarının payının ne oranda artacağı konusunda ise iki görüş vardır:

1. görüşe göre, paydaşlarının payları oranda artmalıdır.
2. görüşe göre, eşit oranda artmalıdır.

Bütün paydaşlar için sona ermesi, özellikle paylaşma(taksim)

—Paylı mal paydaşlardan birine veya bir üçünü kişiye devredilirse veya terk edilirse, paylı mülkiyet bütün paydaşlar için sona erer. Gerek devir gerekse terk, tasarruf işlemleridir ve paydaşların oy birliğiyle yapılır.

—Paylı malın yok olması, kamulaştırılması hallerinde de paylı mülkiyet paydaşların iradesi dışında sona erer. Cebri icra yoluyla satış da böyledir.

—iyi niyetli bir üçüncü kişinin, başlangıçta veya zaman aşımı ile malın mülkiyetini kazanması halinde de paylı mülkiyet sona erer.

—Yukarıda belirtilen haller normal olarak tek kişi mülkiyetinin de sona ermesine yol açan hallerdir. Buna karşılık paylı mülkiyette özel bir sona erme hali vardır ki, bu “paylaşma/ortaklığın giderilmesini talep hakkı”dır.

Ortaklığın giderilmesini isteme hakkı / Paylaşma isteme hakkı

Ortaklığın giderilmesi davası hakkında daha detaylı bilgi edinmek için ortaklığın giderilmesi davası yazımızı okuyabilirsiniz.

—Ortaklığın giderilmesini talep, paylı mülkiyetin sona erdirilmesi için paydaşlara tanınmış paya bağlı yenilik doğuran bir haktır.

—Bir paydaş bu hakkını dava dışı yolla kullanınca diğer paydaşlar paylaşma borcunun altına girerler. Eğer diğer paydaşlar paylaşmaya yanaşmazsa mecburen dava açılır. Bu açılacak davaya izale-i şüyu davası denir. İzale-i şüyu ise ortaklığın giderilmesi demektir.

Ortaklığın giderilmesinin sınırları / Paylaşma isteme hakkının sınırları

—Medeni Kanunun 698. maddesi ortaklığın giderilmesini isteme hakkına üç sınır getirmektedir.

1. Paylı malın sürekli bir amaca özgülenmiş olması:
2. İdame i şüyu anlaşmasının varlığı
3. Uygun olmayan zamandan ortaklığın giderilmesi

Ortaklığın giderilmesinin yapılışı

—Bir veya birkaç paydaş diğer paydaşlara ortaklığın giderilmesi için bir bildirimde bulunursa artık diğer paydaşlar ortaklığı giderme borcu altına girmiş olurlar. Bu durumda iki ihtimal doğar. Paydaşlar kendi aralarında anlaşabilirlerse rızaen taksim gerçekleşir. Eğer paydaşlar kendi aralarında anlaşamazlarsa yargı yoluyla taksim gerçekleşir.

Rızaen taksim: Diğer paydaşlar ortaklığı gidermeyi kabul ederlerse paylaştırma anlaşmaya göre yapılır. Anlaşma ise iki türlü olabilir.

1. Aynen taksim anlaşması
2. Nakden taksim anlaşması

Yargı yoluyla taksim: Şayet bir veya birkaç paydaş ortaklığın giderilmesine yanaşmazsa paylaşmanın mahkeme tarafından sağlanması için dava açılır.

1. Mümkünse aynen taksim yapılmasına karar verilir,
2. Aynen taksim mümkün değil ise nakden taksim kararı verilir.