‘’ Kanuni grev için aranan şartlar gerçekleşmeden yapılan grev kanun dışıdır.’’ (SenTİSK md.58/3)

Kanun Dışı – Yasa Dışı Grev Nedir?

• Toplu iş sözleşmesi yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması halinde yapılmayan,
• İşçilerin iktisadi ve sosyal durumlarıyla çalışma şartlarını koruma ve geliştirme amacıyla ilgili olmayan
• Kanun hükümlerine uygun olarak yapılmayan

Yasa Dışı Grevin Hukuki Sonuçları

1. İş Sözleşmesini Derhal Fesih Hakkı
2. Yasa dışı Grevde Geçen Süre İçin İşçinin Ücrete Hak Kazanamaması
3. Yasa dışı Greve Katılan İşçilerin Yerine Başka İşçi Çalıştırma Olanağı
4. Yasa dışı Greve Katılan İşçilerin Konuttan Yararlanma Durumu
5. İşverenin Yasa dışı Grev Nedeniyle Uğradığı Zararları Talep Etme Hakkı

 

Derhal fesih şartları;

1. Yasa dışı Grevin Uygulanmaya Başlamış Olması
   • SenTİSK md.70/2 grev kararı verilmesinin yeterli olmadığı ve grevin fiilen uygulanmaya başlamış olmasını açıkça vurgulamıştır.
2. İşçinin Yasa dışı Grevle İlgisinin Bulunması
   • SenTİSK md.70/1 de yalnızca fiilen katılan işçiler değil; fiilen katılmamış olsa dahi yasa dışı grev kararına katılan veya teşvik eden işçilerin iş sözleşmeleri de haklı nedenle feshedilebilir.
3. İşçinin Kusurlu Olması
   • İşçinin grevin yasa dışı olduğunu bilebilecek durumda olması gerekmektedir.

Yasa dışı Grev Nedeniyle Feshin Niteliği ve Hükümleri

1. İş Sözleşmesini Derhal Fesih Hakkı

Hukuki niteliği itibariyle bir haklı nedenle fesihtir. Bu durumda işçi kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, sendikal tazminat veya başkaca bir tazminata hak kazanamaz.

Ancak işçinin o zaman değin kazandığı hakları talep etmesine engel oluşturmaz. Örneğin işçinin ücret, ikramiye, sosyal yardımlara hak kazanıp kazanmadığı ve yıllık izinlerine ilişkin ücretleri.

2. Yasa dışı Grevde Geçen Süre İçin İşçinin Ücrete Hak Kazanamaması

Yasa dışı grev halinde, işçi iş sözleşmesinden doğan ifa borcunu yerine getirmekte temerrüte düşmüş olur ve buna ilişkin hükümler uygulama alanı bulur.

Bu nedenle, yasa dışı greve katılan işçi bu süre içerisinde çalışmadığı için bu döneme ilişkin ücrete hak kazanamayacaktır.

İşçinin greve katılıp katılmamadaki kusuru da bu hususta önemli değildir.

3. Yasa dışı Greve Katılan İşçilerin Yerine Başka İşçi Çalıştırma Olanağı

İşveren, yasa dışı greve katılan işçilerin yaptığı işi başka işçilerine gördürebileceği gibi, bu işçilerin yerine başkalarını çalıştırabilir.

4. Yasa dışı Greve Katılan İşçilerin Konuttan Yararlanma Durumu

SenTİSK md.69 da işverence sağlanan konuttan onarım, gaz, su ile rayiç kirayı ödemek koşuluyla- yararlanma hakkının devamı, yasal grev ve lokavt haline ilişkin olarak tanınmıştır. Yasa dışı grevde böyle bir hak öngörülmemiştir.

Ancak iş sözleşmesi SenTİSK md.70 anlamında feshedilmemişse, işçi bu süreçte konuttan yararlanmaya devam eder.

5. İşverenin Yasa dışı Grev Nedeniyle Uğradığı Zararları Talep Etme Hakkı

‘’Kanun dışı bir grev yapılması halinde bu grev nedeniyle işverenin uğradığı zararlar, greve karar veren işçi kuruluşu veya kanun dışı grev herhangi bir işçi kuruluşunca kararlaştırılmaksızın yapılmışsa, bu greve katılan işçiler tarafından karşılanır.’’ SenTİSK md.70/2

a. Zarardan Sorumlu Olanlar

aa. İşçi Kuruluşlarının Sorumluluğu

Eğer yasa dışı grev işçi kuruluşunun kararıyla yapılmışsa bu durumda bahsi geçen işçi kuruluşu sorumlu olacaktır. Örneğin, yasa dışı grev bir yönetim kurulu kararına dayanmışsa vb. Yasa dışı grevden işçi kuruluşunun sorumlu olduğu hallerde işveren zararını kural olarak yalnızca kuruluştan isteyebilir.

ab. Greve Katılan İşçilerin Sorumluluğu

Yasa dışı grev, işçi kuruluşlarının değil salt işçiler tarafından yapılmış olabilir. Bu durumda doğan zarardan işçi kuruluşu değil greve katılan işçiler sorumlu olurlar. İşçinin sorumluluğu iş sözleşmesinin devamıyla sınırlıdır. İşçinin iş sözleşmesi yasa dışı greve katılması veya herhangi bir nedenle sona ermişse işçi bu tarihten sonra meydana gelen fiillerden doğan zararlardan sorumlu tutulamayacaktır.

b. Zararın Kapsamı

İşverenin yasa dışı grev nedeniyle mal varlığında meydana gelen azalma, yoksun kaldığı kazanç ve pasifinde meydana gelen artışın bu kapsamda talep edilmesi mümkündür.

• Maddi zararın kapsamına öncelikle; iş yerinde üretimin durması veya azalması nedeniyle yaşanılan kar kaybı ile ham madde, yarı mamul ve mamullerin tamamen veya kısmen kullanılamaması sonucu uğranılan zarar girer.
• İşverenin taahhütlerini yerine getirememesi nedeniyle kar kaybı dışında gecikmeye dayalı bir takım zararlara da sebebiyet vermiş olabilir. Örneğin, işverenin siparişlerini zamanında yetiştirememesi sebebiyle cezai şart ödemesi vb.

c. İşverenin Müterafık Kusuru Nedeniyle Tazminattan İndirim Yapılması

Yasa dışı bir grev nedeniyle işveren, uğradığı zarara ilişkin tazminat miktarı belirlerken (TBK md.51,52 uyarınca) işverenin tutum ve davranışlarıyla, zararın meydana gelmesinde veya artmasında etkili olup olmadığının, başka bir anlatımla, müterafık kusurunun bulunup bulunmadığının da araştırılması gerekir.

YASA DIŞI GREVİN CEZAİ SONUÇLARI

‘’Bu Kanunda kanuni grev veya lokavt için belirtilen şartlar gerçekleşmeksizin alınan bir grev veya lokavt kararının uygulanması halinde; grev veya lokavta karar verenler, böyle bir grev veya lokavta karar verilmesine veya uygulanmasına veya bunlara katılmaya veya devama zorlayan veya teşvik edenler ile lokavta katılanlar ve devam edenler fiilleri daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde beş bin Türk Lirası idari para cezası ile cezalandırılır.’’ SenTİSK md.78,1-e