I. ANAYASAL TEMELİ

• Anayasa’nın 54. maddesinde ‘’Grev hakkı ve lokavt’’ başlığı altında grev ve lokavt
hakkı düzenlenmiştir.
• Grev ve lokavt hakkı yalnızca MENFAAT UYUŞMAZLIKLARI için söz konusudur.
• Grev ve lokavt hakkının kullanılması usul ve esasları ise 6356 sayılı Kanunun 58
ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir.

II. GREV KAVRAMI VE UNSURLARI

GREV KAVRAMI

6356 sayılı Kanun’un 58/1. maddesinde:

‘’ İşçilerin, topluca çalışmamak suretiyle işyerinde faaliyeti durdurmak veya işin niteliğine göre önemli ölçüde aksatmak amacıyla, aralarında anlaşarak veya bir kuruluşun aynı amaçla topluca çalışmamaları için verdiği karara uyarak işi bırakmalarına grev denir. ‘’

GREV UNSURLARI

1. İşçilerin işi bırakması
2. Çalışılması gereken bir işin bırakılması
3. İşi bırakmanın topluca çalışmamak suretiyle faaliyeti durdurmak veya aksatmak amacı taşıması
4. Topluca çalışmamanın işçilerin aralarında anlaşmaları veya bir kuruluşun kararına uymaları suretiyle olması
5. İşi bırakmanın süresi

1. İşçilerin İşi Bırakması

•İşçi kavramı: Hukuken işçi sayılmayan kişilerin işi bırakmaları grev olarak nitelendirilemez. Örneğin; çırak ve stajyerlerin işi bırakması, serbest meslek faaliyet yürüten kişilerin kepenk kapatmaları vb.
•İşçilerin çalışma saatleri dışında yaptıkları eylemler de grev kavramına girmez. Örneğin ara dinlenmesinde topluca yemeğe gitmemeleri vb.

2. Çalışılması gereken bir işin bırakılması

•İşçilerin bıraktığı işin çalışılması gereken bir iş olması gerekmektedir aksi takdirde grev olarak nitelenemeyecektir.

Örneğin; işçilerin ara dinlenmesindeki eylemleri, tatil nedeniyle çalışmamaları, sağlık raporu nedeniyle çalışmamaları vb.

3. İşi bırakmanın topluca çalışmamak suretiyle faaliyeti durdurmak veya aksatmak amacı taşıması

•İşi bırakan işçilerin işyerinde faaliyeti durdurmak veya önemli ölçüde aksatmak amacı taşıması gerekir. Böyle olmaz da, işçilerin bir yer sarsıntısı veya patlama sesi duyması nedeniyle işi bırakmaları grev sayılmaz.
• Aynı zamanda işçilerin bir mitinge katılmaları veya maça gitmek için işe gelmemeleri de grev olarak nitelendirilemez.
• Sonuç olarak burada önemli olan, işçilerin işin durması veya önemli ölçüde aksaması amacı gütmeleridir.

4. Topluca çalışmamanın işçilerin aralarında anlaşmaları veya bir kuruluşun kararına uymaları suretiyle olması

•İşçilerin topluca çalışmamak suretiyle işi bırakma veya aksatma amacıyla aralarında anlaşmaksızın veya aynı yöndeki bir kuruluşun kararı olmaksızın işi bırakmaları grev niteliğinde görülemez.
• Ayrıca belirtmek gerekir ki, grev tanımına dahil olması için, kararına uyulan kuruluşun mutlaka bir sendika veya konfederasyon olması gerekmemektedir.

5. İşi bırakma süresi

•Kanunda işi bırakmanın süresine dair herhangi bir açıklık bulunmamaktadır.
•Ancak işçinin işi bırakması bir daha çalışmamak amacı taşıyorsa bu durumda grevden söz edilemeyecektir.

III. GREV SAYILMAYAN İŞ BIRAKMA HALLERİ

a. İşçinin Ücretinin Ödenmemesi Nedeniyle Çalışmaması
b. İşçinin İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Bakımından Çalışmaması

• İşçinin iş sağlığı ve güvenliği bakımından yakın, acil ve hayati bir tehlikenin ortaya çıkması nedeniyle çalışmaması
• İş sağlığı ve güvenliği bakımından idari tasarrufla işin durdurulması

a. İşçinin ücretinin ödenmemesi nedeniyle çalışmaması

ÜCRETİN GÜNÜNDE ÖDENMEMESİ

MADDE 34 – ‘’Ücreti ödeme gününden itibaren yirmi gün içinde mücbir bir neden dışında ödenmeyen işçi, iş görme borcunu yerine getirmekten kaçınabilir. Bu nedenle kişisel kararlarına dayanarak iş görme borcunu yerine getirmemeleri sayısal olarak toplu bir nitelik kazansa dahi grev olarak nitelendirilemez. Gününde ödenmeyen ücretler için mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanır. ‘’

b. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Nedeniyle Çalışmama

Yakın, acil ve hayati tehlikenin ortaya çıkması
• 6331 sayılı Kanun’un 13. maddesine göre ciddi ve yakın tehlike ile karşı karşıya kalan çalışanlar kurula başvurarak durumun tespit edilmesini ve gerekli tedbirlerin alınmasına karar verilmesini talep edebilir.

İş sağlığı ve güvenliği bakımından idari tasarrufla işin durdurulması

• 6331 sayılı Kanunun 25/1. fıkrasında işin durdurulması

MADDE 25 – (1) İşyerindeki bina ve eklentilerde, çalışma yöntem ve şekillerinde veya iş ekipmanlarında çalışanlar için hayati tehlike oluşturan bir husus tespit edildiğinde; bu tehlike giderilinceye kadar, hayati tehlikenin niteliği ve bu tehlikeden doğabilecek riskin etkileyebileceği alan ile çalışanlar dikkate alınarak, işyerinin bir bölümünde veya tamamında iş durdurulur.