MK 981 ve devamı ;

Yalnızca zilyetliği korumak için getirilmiş kurallardır. Bu kurallar bir hakkı korumaya yönelik değil. Bu kurallardan , tamamen haksız olan zilyet dahil faydalanabilir.

İhkak-ı hak yasağı var. Hakkımızı bizzat kendimiz alamayız, devlet eliyle hakkımızı almalıyız. Bu kurallar bu sebeple getirilmiştir

Örnek: Ben kitabımı kaybettim. Siz de buldunuz. 1 ay sonra gördüm. Bana ait olduğu kesin hatta siz
bunu biliyorsunuz. Ben kitabı elinizden zorla almaya kalksam , bir düzeni bozma hareketi olur.
İstihkak davası açmam gerek.

1. Kuvvet Kullanma

Zilyet , kendisine karşı girişilen gasp ve saldırıyı kuvvet kullanarak defedebilir.

Gasp: Malın , rıza dışı elden alınması . ( Zilyetliğin rıza dışı sona ermesi değil sadece bir yöntemi. )
Saldırı: Nesneyi kullanma ve yararlanmaya engel olma

Kuvvet kullanan ; haksız zilyet de olabilir , haklı da olabilir.
Karşı tarafın kusuru olup olmaması da önemli değil.
Zarar görmüş olmak şartı da aranmaz.

Örnek: Bir kamyonetle arazinize atık dökülmek üzere gelmiş , dökülmesine siz engel oluyorsunuz.

Ayırt etme gücünden yoksun kişinin malının elinden rızası ile alınması , bugünkü hakim görüşe göre gasp olduğu yönündedir. İradesi olmadığı için rızası da yok hükmündedir.

Hile ve tehditte de malın elden alınması , rıza olsa dahi gasp kabul edilir. Rıza dışı sayılır.

Kuvvet kullanma ; gasp teşebbüsü varsa başlar , gasp tamamlanana kadar kuvvet kullanılabilir. Gasp tamamlandıktan sonra da vakit geçmemişse hemen ya da derhal kuvvet kullanmak imkanı vardır.

Durumun gerektirdiği kadar , oranlı kuvvet kullanılır.

Kuvvet kullanma yetkisine sahip kişiler;

• Malı fiziken elinde tutan ( doğrudan zilyet )
• Dolaylı zilyet
• Neredeyse bütün zilyetler
• Doğrudan zilyet , dolaylı zilyede karşı da kuvvet kullanabilir.

2. Dava Yoluyla

2.1. Zilyetliği İade Davası ( MK.982 )

Gasp halinde açılır. Davalı veya davacının kusurlu olması , haklı ya da haksız olması önem arz etmez.

Örnek: A , B’ye karşı zilyetlikte iade davası açtı ve bu davayı kazandı. Bu karara rağmen B , A’ya ileride bir istihkak davası açsa ve A , “ bu davada geçmişte açtığım zilyetlikte iade davasını kazandım , karşı taraf haksız diye “ bir savunma yapsa o karar kesin hüküm teşkil etmez.

Gasbın varlığı iddiası ve ispatı yapılacak.

Örnek: A’nın malını B , A’nın haberi olmadan evinden alıp götürse bu benimdir derse gasptır. Mal , A’nın rızası dışında elinden çıkmıştır.

Örnek: A , malını B’ye kiralasa B kiracıdır. Bir süre sonra B “ ben A’yı tanımıyorum bu benim malım , ben kiracı da değilim “ derse orada A’nın zilyetliği rıza dışı sona ermiştir. Burada gasp yok. Malın rıza dışı elden çıkması söz konusu değil.

Bu davada davalı , üstün hak sahibi olduğunu iddia edebilir fakat bunu derhal ispatlaması gerek. Bu durumda iadeden kurtulur. Buna rağmen verilen karar kesin hüküm değildir.

İade davasını açabilecek kişiler ;

1. Doğrudan zilyet
2. Dolaylı zilyet — Malın , doğrudan zilyede verilmesini istemekle yükümlüdür.

Örnek: Kiracının malı elinden çalındı. Zapt çerçevesinde ben sorumluyum. Aynı zamanda dolaylı zilyedim.
Doğrudan zilyet malı almak istemek istemediğini belirtirse , mahkeme , malın dolaylı zilyede
verilmesine karar verir.

İade davasının açılacağı kişiler ;

1. Gasp edene karşı
2. Gasp eden ölmüşse, mirasçılarına karşı
3. Gasp eden tüzel kişi olmuşsa , külli haleflerine karşı

MK.984 ;
Fiili ve faili öğrenmesinden itibaren 2 aylık süre içinde açabilir.
Gasbın oluşundan itibaren her halde 1 yıl içinde açılabilir. 1 yıllık süre geçmişse dava açılamaz.

2.2. Saldırının Sona Erdirilmesi Davası (Tecavüz)

Zilyetliğe saldırı olduğu hallerde açılır.
Davalı veya davacının kusurlu olması , haklı ya da haksız olması önem arz etmez.
Saldırının varlığı iddiası ve ispatı yapılacak.

Saldırıda bulunan kişi üstün hak sahibi olduğunu derhal ispatlasa dahi saldırıya son vermesi gerekir.

Saldırının sona erdirilmesi davasını açabilecek kişiler;

1. Doğrudan zilyet
2. Dolaylı zilyet

Saldırının sona erdirilmesi davasının açılacağı kişiler;

1. Saldırana karşı
2. Saldıran ölmüşse, mirasçılarına karşı
3. Saldıran tüzel kişi olmuşsa , külli haleflerine karşı

Saldırı sona erdikten sonra , saldırının sona erdirilmesi davası değil , tazminat davası açılır.

2.3. Saldırının Önlenmesi Davası ( MK.983/2 ) (Tecavüzün Men’i)

Saldırı başlamak üzere ise, yakın bir gelecekte başlayacağı objektif olarak görülüyorsa açılabilir.

Örnek: Ağaçları sökmek için hazırlık yapılmış , gelmişler , sökme hazırlığına başlamışlar.

2.4. Tazminat Davası

Zilyetliği gasp edilen veya saldırıya uğrayan taraf , varsa zararını gidermek için tazminat davası açabilir

3. İdari Yoldan Koruma

3091 sayılı taşınmaz mal zilyetliğine yapılan tecavüzün önlenmesi hakkındaki kanundur. Yetkili zilyet , dilekçe ile yetkili makama başvurmalı.

Uyuşmazlığın çözümü için taşınmazın yerinde soruşturma yapılır. Yapılan soruşturma en geç 15 gün içinde tamamlanıp karara bağlanmalıdır. Verilen karar idari ve adli yargı yolu açık olmak üzere kesindir.

Ancak taşınmaza ilişkin bir dava açılmışsa ya da o taşınmaz üzerinde ihtiyari tedbir varsa idari yoldan koruma yoluna başvurulamaz.

Bu yola başvurmak için yetkili zilyedin saldırı veya müdahalenin yapıldığını öğrendiği tarihten itibaren 60 gün içinde ancak her halde saldırı veya müdahalenin vuku bulduğu tarihten itibaren 1 yıl içinde yetkili makama başvurulması gerekir. Bu süreler kaçırıldıktan sonra idari yoldan koruma talep edilemez.

Ancak değinmek gerekir ki devletin hüküm ve tasarrufuna tabi yerlere yapılan saldırı veya müdahalelerde herhangi bir süre söz konusu değildir.